Μέσα στην ιστορική νομοτέλεια ο Καβάφης νιώθει πρωτίστως
ιστορικός ποιητής. Ο ίδιος άλλωστε το δηλώνει λέγοντας: « αισθάνομαι μέσα μου
125 φωνές να με λέγουν ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορία». Τονίζει επίσης ότι είναι «ελληνικός» με την
έννοια ότι νιώθει ως απόδημος
Έλληνας τη νοσταλγία και την
περηφάνια για μια ιδεατή πατρίδα αλλά ταυτόχρονα κρίνει και απωθείται από ό,τι
η συνείδησή του δεν μπορεί να αποδεχτεί σ’ αυτήν, «κατανοώντας τη ματαιότητα
των μεγαλείων». Κι αυτό που κατορθώνει
στο έργο του είναι να εστιάσει σε
διαχρονικές συμπεριφορές και αξίες,
αναδεικνύοντας τη σχέση του ελληνισμού ως πολιτισμικού φορέα με τους άλλους
λαούς. Επιλέγει να ασχοληθεί με την
ελληνιστική εποχή όχι τυχαία αλλά επειδή πρόκειται στην ουσία για μια περίοδο
μεταβατική στην ιστορική πραγματικότητα. Κι όλα αυτά τα συνδυάζει με την
προσωπική του ερωτική φύση για να δημιουργήσει τελικά τον διδακτικό του μύθο. Ελληνικός ή οικουμενικός
δεν έχει καμιά σημασία, αφού αυτό που μετράει στην ποίησή του είναι η
ορθολογική αντίληψη των πραγμάτων και το ιδεολογικό της υπόβαθρο, η αρμονική
συνύπαρξη των αντιθέσεων, η σχέση της ιστορίας με την αισθητική, ο ιδιότυπος
λυρισμός του, η διανοητική και συνένοχη σχέση του με τον αναγνώστη και τελικά ο πνευματικός διάλογος όλων μας με το
καβαφικό έργο.
Τέσυ Μπάιλα
